In de snel evoluerende wereld van het onderwijs staat Tommy Opgenhaffen, coördinator onderwijsontwikkeling en digitaal leren aan Arteveldehogeschool Gent, aan de frontlinie van vernieuwende pedagogiek. In dit blogartikel onthult hij de geheimen achter krachtige digitale didactiek en leren leren. Ontdek de bouwstenen van een leer-krachtige omgeving en leer hoe digitale tools het leerproces kunnen transformeren.
De hersenen van je leerlingen aan het werk zetten, start bij jou als leerkracht. Dat wist je natuurlijk al, want jij hebt de grootste impact op hun leerwinst. Daarom adviseert Opgenhaffen om aan te sluiten bij de voorkennis van leerlingen door deze te visualiseren en te contextualiseren.
“Probeer je als leerkracht aan te sluiten op de voorkennis van je leerlingen. Op basis daarvan kan je ook gaan differentiëren.”
Je leerlingen enthousiasmeren voor je vak doe je door hen mee te nemen in jouw wereld. Met multimedia die tot de verbeelding spreken, eten ze uit je hand én verwerken ze de leerstof op een actieve manier.
Vijftig minuten concentratie… da’s voor niemand evident. Zeker de puberbreinen hebben het moeilijk om zich te blijven focussen. Daarom check je voortdurend: “Zijn ze nog mee?”. Dit is essentieel voor hun individuele voortgang, maar ook voor het aanpassen van jouw lesstrategie. In een digitale leeromgeving bieden analytics een waardevol instrument. Door live de oefeningen van leerlingen te volgen, krijg je onmiddellijk inzicht in begripsniveaus zonder directe vragen te stellen.
Noteren is een belangrijke vaardigheid binnen het leerproces, benadrukt Opgenhaffen. Dit kan digitaal of in een schrift. Wie noteert, is automatisch meer aandachtig en het kan ervoor zorgen dat je op een goeie manier informatie gaat verwerken. Daarbij is het belangrijk dat leerlingen op een generatieve manier noteren en de leerstof verwerken in hun eigen woorden en onderlinge verbanden leggen. Papegaaienwerk levert geen leerwinst op.
Leerlingen kunnen dat niet automatisch. Je moet hen als leerkracht begeleiden bij het ontwikkelen van kwalitatieve noteervaardigheden. Enkele tips van Tommy Opgenhaffen:
“Wie noteert zal meer aandachtig zijn tijdens het leerproces en het helpt je ook om dingen niet te hoeven opslaan in het werkgeheugen. Je kan ernaar teruggrijpen.”
Oké, je zet je leerlingen aan het werk en vraagt hen om aandachtig te noteren. Maar hoe gaan ze door de bomen het bos nog zien? Het antwoord: advanced organising. Je kan een schema aan bord brengen over de theorie die jullie zonet gezamenlijk hebben doorlopen. Het is voor de leerlingen nuttig om deze schriftelijke kapstok te gebruiken om verbanden te leggen tussen de verschillende topics van de les.
Om een goede leerstrategie te gebruiken, moeten leerlingen eerst en vooral gemotiveerd zijn om te leren. Opgenhaffen benadrukt de wisselwerking tussen motivatie en leren. Een leerling die gemotiveerd is om te studeren, gaat automatisch een goede leerstrategie toepassen. Wanneer de leerling een goede strategie gebruikt, gaat die betere resultaten hebben en zal hij/zij meer gemotiveerd zijn.
We gaven het al aan: jij maakt het verschil in de klas. De didactische principes zoals dual coding en formatieve evaluatie boosten het leerproces in de klas. Maar om alle kinderen gelijke onderwijskansen te geven zijn heldere instructies om thuis te oefenen en studeren van belang.
Het oefenen van nieuwe leerstof doe je in de klas type per type, zo krijgen de leerlingen het in de vingers. Maar het is belangrijk om daar niet te blijven hangen! Daag de leerlingen uit om er het maximale uit te halen. Er zijn drie technieken die je als leerkracht kan inbouwen in de oefenreeksen zodat hun hersenen niet op automatische piloot werken.
“Bouw oefenreeksen op voor je leerlingen die moeilijk genoeg zijn, maar zorg er tegelijkertijd voor dat het niet te moeilijk wordt, want dan komen ze niet meer tot het leren.”
Bonustip van het Lernova-team: Jij kan eenvoudig monitoren of je leerlingen oefeningen hermaken. Onze dashboards geven een handig overzicht over de progressie en scores van je leerlingen.
Lees meer over hoe onze opvolgingsmodule de vooruitgang van je leerlingen in een vingerknip verheldert.
Leerlingen blijven vaak hangen in studeertechnieken zoals ‘herlezen’ of ‘overschrijven’. Ze spenderen dan veel tijd aan iets wat lijkt op studeren, maar nauwelijks effect heeft. Ze herkennen de lesinhoud, maar kennen die niet. Daarom zijn effectieve studeertechnieken van belang.
Want ook markeren kan leerlingen een vals gevoel van leeractiviteit bezorgen. Als (al dan niet digitaal) markeren niet als duidelijke intentie om samen te vatten en begrippen te verbinden gebeurt, dan mist het z’n doel, zegt Opgenhaffen.
"Het markeren van tekst is geen magische oplossing. Het moet actief gebeuren.”
Goede studeergewoonten en effectieve strategieën gebruiken, integreer je eenvoudig in elke les. Neem het voortouw door goede studeergewoonten te demonstreren.
Opgenhaffen legt het uit als “I do, we do, you do”.
Dit gaat zowel over het inhoudelijke, voor welk probleem de leerling komt te staan binnen een bepaald vak, als over de verwerking, het studeren.
