Op zaterdag 13 mei 2023 deelden auteurs en leerkrachten hun praktische ervaringen met de 12 bouwstenen voor effectieve didactiek. Bram Faems, Product Owner bij educatieve uitgeverij Lernova was bij dat eerste Wijze Lessen-congres, om een idee te krijgen van de nieuwste inzichten uit de onderwijswetenschap.
’t Was professor Paul A. Kirschner die de bal aan ’t slot van de dag mocht binnenkoppen met de quote van Johan Cruyff: “Vaak moet er iets gebeuren voor er iets gebeurt.”
Dat refereerde naar het activeren van de hersenen van leerlingen. Het was de rode draad doorheen alle presentaties.
“Om dankzij toetsing te kunnen zeggen wie er geslaagd is, moéten er ook leerlingen falen”, zei Dominique Sluijsmans. Zij roept op om de functie van toetsing niet te beperken tot dat normatief karakter.
Test formatief aan het begin of eind van een les(senreeks), waar falen mag. Dat helpt om informatie in het langetermijngeheugen op te slaan én eerdere kennis op te halen.
Veelvuldig tussentijds toetsen voorkomt een stressvol eindexamen waar (vlak) vooraf heel veel informatie op korte tijd ingestudeerd wordt. Een examen zou als de finale van het voetbalseizoen moeten zijn of de dansvoorstelling waar je een heel jaar voor oefent. Het moment om te schitteren, waarbij je al wat je leerde, etaleert.
“Hoe differentieer je met één hoofd en twee handen?”, vroeg Kristel Vanhoyweghen zich af. Een herkenbaar beeld voor drukbezette leerkrachten. Zij had het over convergent differentiëren. Daarbij blijven de doelen voor elke leerling gelijk, maar verschilt de weg er naartoe.
Ik zag zo een aangepast leertraject in Digitale Methode voor me. Een groep leerlingen wordt uitgedaagd met een zelf te lezen en verwerken bron. Andere leerlingen volgen het standaardtraject met video’s, schematische voorstellingen, interactieve oefeningen en stap-voor-stap begeleiding.
Tine Hoof bracht de harde waarheid: effectieve studeertechnieken vragen moeite, voelen niet intuïtief aan én zijn niet populair bij de leerlingen. Want herlezen en markeren voelen wel aan als effectief, maar het misleidende gevoel van herkenning helpt je niet op de toets.
Daarom moet je de effectieve studeertechnieken demonstreren en expliciteren zei Eva Maesen. Dat proces vraagt tijd en teamwork. Daarom is een gemeenschappelijke taal voor leren studeren belangrijk.
Scholen die de lesmethodes van Lernova gebruiken kunnen hiervoor op onze "Leren Leren" methode rekenen. Daar geven we exact die tips voor actieve verwerking mee aan de leerlingen. Als leerkracht kan je eenvoudig verwijzen naar het juiste leertraject bij bepaalde leerdoelen.
De leerkracht kreeg terecht een podiumplaats, want onderzoek wijst uit dat de leerkracht het verschil maakt, demonstreerde Tim Surma. Zeker voor leerlingen met grotere ondersteuningsnoden verzet een effectieve leerkracht bergen.
Wat niet expliciet aan bod kwam in het plenaire deel is de ondersteunende rol die een goed digitaal leermiddel hierbij kan spelen. Want ook al zijn bovenstaande aanbevelingen geen rocket science, je moet het als leerkracht toch maar doen. Met klassen vol leerlingen met een eigen verhaal, een steeds uitdijende lijst doelen én beperkte lestijd. Hoe hou je dat haalbaar en houdbaar?
“Leren is geen ponykamp” — Tim Surma
Bij Lernova werden de 12 bouwstenen voor effectieve didactiek van bij de conceptie toegepast in de inhoud. Leerstof wordt bijvoorbeeld spiraalsgewijs opgebouwd, waardoor doelen regelmatig terugkeren in een steeds moeilijker wordende vorm.
Het Lernova platform staat den dienste van het onderwijskundig proces (en dus niet omgekeerd). Het activeren van voorkennis kan klassikaal door de leerkracht, maar met een zelfcorrigerende oefening kan het ook individueel.
Convergent differentiëren gaat een pak eenvoudiger als je een leermiddel hebt, waar je met een paar klikken de les aanpast. Oefenen op maat gaat eenvoudiger met zelfcorrigerende oefeningen én handige dashboards die de resultaten tonen. Controleren of je leerlingen goed samenvatten is een eitje, als leerlingen hun notities in de methode kunnen nemen en jij die kan inkijken (en downloaden).
Daarom zijn conferenties zoals deze een perfecte gelegenheid om aan onze lesmethodes te blijven schaven. Want doordacht digitale methodes, daar staan we voor.
Meer informatie over het Wijze Lessen-congres vind je via: https://excel.thomasmore.be/wijze-lessen/.
