Technologie is geen magisch ingrediënt dat zomaar de onderwijskwaliteit verhoogt. Dat weet elke leerkracht. Maar onderzoekers zijn er intussen uit: technologie heeft een meetbaar, positief effect op de leerresultaten. Mits... ingezet met een goed plan natuurlijk.
In deze blogpost beantwoorden we vier vragen:
- Op welke manier kan technologie het leerproces versterken?
- Is er meetbaar, wetenschappelijk bewijs van die versterking van het leren?
- Hoe kan ik dit realiseren met mijn leerlingen, klas en school?
- Hoe kan Lernova hierbij helpen?
Op welke manier kan technologie het leerproces versterken?
Professor Martin Valcke beschrijft het model van de 4 E's in zijn boek Digitaal Leren.
Enhance – Versterk het leren
Gebruik digitale tools om onzichtbare concepten zichtbaar te maken, adaptieve oefeningen te bieden en hogere‑orde‑denken uit te lokken.
Engage – Vergroot de betrokkenheid
Kies technologie die leerlingen actief laat meedoen, de focus op het leerdoel houdt en samenwerking stimuleert, en vermijd in plaats van ‘klik‑voor‑de‑vorm’.
Extend – Breid leerkansen uit
Laat leerlingen altijd overal leren, bied authentieke ervaringen (gastexperts, virtuele excursies) en train transfereerbare soft skills.
Efficiency – Verhoog de efficiëntie.
Selecteer gebruiksvriendelijke tools die tijd besparen met automatische feedback, soepel werken en interactie eenvoudig houden.
Valcke, M., Adams, B., Boelens, R., Cabbeke, B., Detienne, L., Pynoo, B., & Rotsaert, T. (2023). Digitaal leren: Slimme keuzes maken: De juiste digitale leermiddelen voor jouw klas. Owl Press.
Concluderend biedt technologie kansen op verschillende vlakken om je onderwijs te versterken en het leren te stimuleren.
Of die kansen ook uitmonden in meetbare onderwijskwaliteitverhoging... dat lees je bij de volgende vraag.
Is er wetenschappelijk bewijs van die versterking van het leren?
Er is veel en overtuigend bewijs dat een goede integratie van technologie positieve effecten heeft op leeruitkomsten.
Metastudies
John Hattie, dé wereldautoriteit in onderwijseffectiviteitsonderzoek verzamelt zogenaamde metastudies van onderwijsinterventies. Dat zijn studies die de resultaten uit andere studies analyseren en samenbrengen.
Zinvolle technologie toevoegen aan de onderwijsmix (blended learning) heeft volgens zijn onderzoekswerk de potentie om het leren sterk te accelereren. Hiervoor vond hij robuust bewijs in 323 studies met 6601 studenten als proefpersoon.
Maar... hij maakt ook kanttekeningen. Smartphones in de klas hebben bijvoorbeeld een negatief effect op het leren. Ook overmatige schermtijd correleert met negatieve leerprestaties.
Bekijk zelf de interventies en hun effecten
Corwin Visible Learning Plus. (2024, November). Influences (Version 1.3). Visible Learning MetaX. https://www.visiblelearningmetax.com/Influences
Evidencebased praktijken
De Education Endownment Foundation, die in het VK scholen ondersteunt met evidencebased onderzoeksrapporten, interventies en professionaliseringstools, concludeert in een onderzoek naar de effectiviteit van digitalisering: (vrij vertaald)
"Kort gezegd kan technologie leerlingen ten goede komen, maar dit hangt af van verschillende factoren, waaronder de context, het vakgebied, de inhoud, de didactiek, de toegang tot technologie, de training en ondersteuning, de duur van de interventie en de mate waarin ze is geïntegreerd met de overige klasactiviteiten."
Lewin, C., Smith, A., Morris, S. and Craig, E. (2019). Using Digital Technology to Improve Learning: Evidence Review. London: Education Endowment Foundation. Source
Hoe je dit als leerkracht positief kan beïnvloeden, lees je in het laatste deel van deze blog.
Hoe kan ik dit realiseren met mijn leerlingen?
1. Start vanuit de schoolvisie
Start vanuit het hoe en waarom je technologie zal inzetten.
Op schoolniveau is wellicht al bepaald welke toestellen, welke infrastructuur, welke software en digitale leermiddelen in de mix gegooid worden. Zijn die perfect op elkaar afgestemd, dan vormt die nooit een hindernis, maar werkt hij net voor jou.
Vormt het gebruik van één van deze elementen in de ICT-cocktail nog een uitdaging? Aarzel dan niet om opleiding te volgen want een goed begrip verlaagt de drempel.
TIP: maak gebruik van het professionaliseringsaanbod van Lernova Academy.
2. Gebruik technologie als versterker, niet als vervanger
Je rol als leerkracht is cruciaal. Geef instructie helder en zonder schermen, zodat iedereen de kern begrijpt.
Maak doelgericht gebruik van animaties om processen te tonen of een interactieve simulatie om abstracte concepten tastbaar te maken. Zo verrijk je de instructie.
Als digitalisering louter een vervanger is (bv. een boek op een scherm lezen), stel jezelf dan de vraag of technologie wel nodig is.
3. Noteren en digitaliseren gaan hand in hand
Wanneer jij instructie geeft, zijn de laptops gesloten en noteren de leerlingen actief.
Zo gaat alle cognitieve energie naar het zoeken en opschrijven van de leskern.
Met een leerlijn leren noteren, evolueer je van sterk geleid noteren tot volledige zelfstandigheid.
Sinds ik met Lernova werk, schrijven mijn leerlingen meer dan ooit. Ze doen een braindump aan het begin van de les, ze schematiseren en doen minder aan 'zomaar' invullen.
— Leerkracht M. in Facebookgroep leraren secundair
4. Geef leerlingen oefentijd mét directe feedback
Adaptieve oefensoftware of online quizzen tonen meteen waar het goed of fout gaat. Technologie geeft leerlingen extra leerkansen en jou de tijd om feedbackmomenten te plannen. Feedback is immers één van dé krachtigste manieren om het leren te versnellen.
5. Doseer schermtijd bewust
Laat devices achterwege tijdens klasgesprekken en groepsopdrachten. Die dynamische afwisseling houdt het interessant en zorgt voor verbinding bij je leerlingen.
6. Hou altijd je lesdoel in de gaten
Je lesdoel komt eerst. Kies een digitaal leermiddel dat dit ondersteunt. Leuke toeters en bellen kunnen zorgen voor afwisseling, maar ook voor afleiding. Als de leerlingen alleen gefocust zijn op de tool, dan zijn ze niet gefocust op de lesinhoud.
Kort samengevat: wanneer de visie helder is, de didactiek vooropstaat en schermtijd doelgericht wordt ingezet, heb jij als leerkracht de grootste hefboom in handen om technologie om te zetten in tastbare leerwinst.
Hoe kan Lernova je hierbij helpen?
Lesmethodes geschreven met de meerwaarde van technologie in het achterhoofd
Het team en de auteurs van Lernova zijn ervan doordrongen: gebruik technologie om het leereffect te versterken.
Daarom:
- is er de presentatiemodus om instructie te geven zonder laptop terwijl leerlingen noteren;
- bevatten de methodes motiverende video's en verhelderende interactieve animaties om leren te versterken;
- zijn er tal van offline werkvormen die je klasgroep geëngageerd houdt;
- zijn de oefenkansen eindeloos en geven ze automatisch feedback.
Online én offline
Het leerboek is downloadbaar en — voor wie wil — printbaar. Het laat veel ruimte voor noteren in voorbereiding voor het studeren. En zo kan de schermtijd beperkt worden.
Leer digitale leermiddelen effectief inzetten met Lernova Academy
Met Lernova Academy versterk je je eigen digitale vaardigheden. In de korte en motiverende micro-learnings leer je ook meer over de didactiek die leren met technologie succesvol maakt.
